Draagmoederschap
Soms is het voor een vrouw om medische redenen niet mogelijk zelf zwanger te worden of een zwangerschap uit te dragen. In dat geval kan draagmoederschap een oplossing zijn. Een andere vrouw, die zelf moeder is en die geen wens meer heeft tot gezinsuitbreiding, draagt een kind voor haar (en haar partner). Na de geboorte staat de draagmoeder het kind af aan de wensouder(s).
Aan deze manier van vervulling van de kinderwens zijn ethische, emotionele, praktische en juridische dilemma’s en problemen verbonden. Nynke van der Storm en Mindy Mosk kunnen u adviseren over de juridische aspecten van draagmoederschap.
De Nederlandse wet kent een verbod op het bevorderen van commercieel draagmoederschap. Reclame maken om vraag en aanbod rond draagmoederschap te stimuleren, is verboden en ook mogen wensouders niet via sociale media openbaar maken dat ze een draagmoeder zoeken of andersom. Dit maakt dat het voor wensouders in Nederland moeilijk is een draagmoeder te vinden. Hierdoor zijn het aantal internationale draagmoederschapszaken de afgelopen 10 jaar enorm toegenomen.
Internationaal draagmoederschap
Bij internationaal draagmoederschap maken de wensouders gebruik van een in het buitenland wonende draagmoeder. In landen als Oekraïne en enkele staten in de V.S. is commercieel draagmoederschap toegestaan. Ook het anoniem doneren van ei- en zaadcellen is daar vaak geoorloofd. Nederland vindt het gebruik van een anonieme donor onwenselijk. Voor zover mogelijk, heeft elk kind namelijk het recht zijn of haar ouders te kennen.
Verder bestaat bij internationaal draagmoederschap het risico op uitbuiting van de draagmoeder. Soms is er zelfs sprake van mensenhandel.
In tegenstelling tot de informatie die instanties in buitenland soms geven, wordt in Nederland de buitenlandse geboorteakte waarop de wensouders als ouders staan vermeld, niet overgenomen in Nederland. Dit leidt tot complicaties bij het verkrijgen van een Nederlands paspoort. Het is daarom belangrijk dat wensouders zich tevoren goed laten adviseren over de regels in het buitenland en de mogelijkheid om met het kind naar Nederland te reizen.
Recente ontwikkelingen
Op 7 december 2016 heeft de Staatscommissie Herijking ouderschap aan de Minister het rapport ‘Kind en ouders in de 21e eeuw’ aangeboden. Het rapport bevat 68 aanbevelingen rond juridisch ouderschap, gezag, stiefouderschap en draagmoederschap.
De Staatscommissie wil dat er in Nederland een wettelijke regeling komt, die tot meer rechtszekerheid bij alle betrokken zou moeten leiden en die garandeert dat het traject van draagmoederschap zorgvuldig verloopt. De regeling heeft als uitgangspunt dat tenminste één van de wensouders een genetische band met het kind heeft en dat tenminste één van de wensouders én de draagmoeder in Nederland wonen.
Op 18 mei 2017 vond in de Tweede Kamer het rondetafelgesprek plaats over het rapport van de Staatscommissie. Diverse deskundigen hebben hun reactie op het rapport gegeven.
Op 30 juni 2023 heeft het (inmiddels demissionair) kabinet het wetsvoorstel Kind, draagmoederschap en afstamming naar de Tweede Kamer verzonden. Het wetsvoorstel introduceert een regeling voor toekenning van ouderschap na draagmoederschap binnen Nederland en een regeling voor de erkenning van ouderschap na draagmoederschap uit het buitenland. Het bieden van een betere bescherming van het kind, de draagmoeder en de wensouders is hierbij het doel. In samenhang hiermee worden ook het wensouderschapsverlof en enige strafbaarstellingen voorgesteld. Daarnaast beoogt het wetsvoorstel het recht op afstammingsinformatie te versterken, de mogelijkheden tot beëindiging van het ouderschap te verruimen, de termijnen voor de ontkenning van het ouderschap of de vernietiging van de erkenning te schrappen, en de bescherming van minderjarige ouders te versterken.
Wilt u meer weten over draagmoederschap? Lees dan hier het eerder gepubliceerde artikel van Nynke en Mindy of neem contact op met één van hen. Zij adviseren graag.
