Het wetsvoorstel dubbele achternaam: de huidige stand van zaken

In deze blog wordt ingegaan op de huidige stand van zaken omtrent het wetsvoorstel wijziging dubbele achternaam. Wanneer dit wetsvoorstel wordt aangenomen door de Eerste Kamer hebben ouders binnenkort de mogelijkheid om hun kind zowel de naam van de vader als de moeder te geven, ofwel: de keuze voor een dubbele achternaam.

Wat is de huidige situatie?

Momenteel is het in Nederland niet mogelijk om een kind een dubbele achternaam te geven. Daarbij is niet van belang of het kind naast de Nederlandse nationaliteit nog een andere nationaliteit bezit. Indien het kind geen Nederlandse nationaliteit bezit, maar slechts één of meerdere buitenlandse nationaliteiten heeft, bepalen de buitenlandse regels de achternaam van het kind.

Wat was de aanleiding voor het wetsvoorstel?

Naar aanleiding van een peiling van het Ministerie van Justitie en Veiligheid in 2020 bleek dat 32% van de mensen van mening is dat zij de keuze moeten hebben om hun kind een dubbele achternaam te geven. Op basis van de groeiende maatschappelijke vraag naar de mogelijkheid om te kiezen voor een dubbele achternaam, werd er op 29 januari 2019 door Tweede Kamerleden Groothuizen en Bergkamp een motie ingediend. Inmiddels is die motie uitgegroeid tot een wetsvoorstel. Dit wetsvoorstel is op 13 september jl. aangenomen door de Tweede Kamer. Voordat het wetsvoorstel officieel in werking kan treden, dient ook de Eerste Kamer met het wetsvoorstel in te stemmen.

Wat houdt het wetsvoorstel in en is een dubbele achternaam verplicht?

Het wetsvoorstel ziet op de mogelijkheid dat ouders hun kinderen een dubbele achternaam kunnen geven. Dat is een uitdrukkelijk keuze, ouders zijn niet verplicht om te kiezen voor een dubbele achternaam. Wordt door de ouders geen keuze gemaakt? Dan gaat de klassieke procedure automatisch in. Het kind krijgt dan de achternaam van de vader of duomoeder wanneer ouders gehuwd zijn of wanneer er sprake is van een geregistreerd partnerschap. Bij ongehuwde of niet geregistreerde partners krijgt het kind automatisch de naam van de geboortemoeder.

Wanneer ouders wel een dubbele achternaam kiezen, ligt het keuzemoment voor de ouders bij de geboorte van het eerste kind. De kinderen die daarna geboren worden, krijgen automatisch dezelfde (dubbele) achternaam als het eerste kind. Wat dus niet mogelijk is, is om bijvoorbeeld de eerste twee kinderen een dubbele achternaam te geven en vervolgens bij de volgende twee kinderen te kiezen voor een enkelvoudige achternaam.

Hoe moet ik een dubbele achternaam voor me zien?

De dubbele achternaam kan maximaal uit twee achternamen bestaan en wordt zonder koppelteken geschreven. De ouders maken zelf een keuze wat betreft de volgorde van de achternamen. Een voorbeeld: De heer Jansen en mevrouw Dekker zijn ouders geworden. Zij hebben bij de geboorte de mogelijkheid om hun kind als volgt te noemen: Jansen, Dekker, Jansen Dekker of Dekker Jansen.

Hoe zien de dubbele achternamen er in de toekomst uit?

Wanneer de kinderen zoals hierboven omschreven later zelf kinderen krijgen, mogen ook zij het maximum van twee achternamen niet overschrijden. Een voorbeeld. De heer Jansen Dekker en mevrouw Van der Linden Brouwer zijn ouders geworden. Zij hebben bij de geboorte de mogelijkheid om hun kind als volgt te noemen: Jansen Dekker, Van der Linden Brouwer, Jansen van der Linden, Jansen Brouwer, Dekker Van der Linden, Dekker Brouwer, Van der Linden Jansen, Van der Linden Dekker, Brouwer Jansen, Brouwer Dekker.

Ik heb al een dubbele achternaam, hoe werkt dat?

Er zijn ook mensen die op dit moment al een dubbele achternaam dragen.  Die namen worden op die manier behandeld als ware het enkelvoudige achternamen. Een voorbeeld: De heer Vermeulen de Haan en mevrouw Jacobs krijgen een kind. De mogelijkheden zijn: Vermeulen de Haan, Jacobs, Vermeulen de Haan Jacobs of Jacobs Vermeulen de Haan.

Wat gebeurt er als een kind met de dubbele achternaam in het huwelijk treedt?

Wanneer een kind met een dubbele achternaam trouwt, moet het een achternaam laten vallen. Dit geldt slechts als een combinatie met de achternaam van de andere partner gewenst is. Er mogen immers maximaal twee achternamen bestaan. Het voorgaande heeft betrekking op deze zin in het wetsvoorstel: “Wordt voor het kind gekozen voor een combinatie van geslachtsnamen van de ouders, en een ouder heeft een geslachtsnaam die een combinatie is van twee geslachtsnamen van ouders, dan kan maximaal één geslachtsnaam uit de combinatie worden doorgegeven.”

Even een voorbeeld: Mevrouw Jansen Dekker en de heer Geerts gaan trouwen. Zij mogen maximaal twee achternamen doorgeven. Dat kan zijn:

1. Jansen Dekker (uitsluitend de dubbele achternaam van de vrouw, de vrouw kan haar volledige dubbele achternaam doorgeven).
2. Jansen Geerts (combi tussen de man en de vrouw) -> de vrouw moet een achternaam laten vallen.
3. Dekker Geerts (combi tussen de man en de vrouw) -> de vrouw moet een achternaam laten vallen.
4. Geerts Jansen (combi tussen de man en de vrouw) -> de vrouw moet een achternaam laten vallen.
5. Geerts Dekker (combi tussen de man en de vrouw) -> de vrouw moet een achternaam laten vallen.

Hoe werkt de dubbele achternaam bij geadopteerde kinderen?

Wanneer ouders een kind adopteren hebben zij de mogelijkheid om een keuze te maken tussen de oorspronkelijke achternaam bij de geboorte van het kind en de achternamen van de adoptieouders zelf. Ook hier geldt weer een maximum van twee achternamen. Een voorbeeld: Een kind heeft van oorsprong de achternaam Rodrigues. De adoptievader draagt de naam Smeets en de adoptiemoeder de naam Van der Horst. De mogelijkheden zijn: Rodrigues, Smeets, Van der Horst, Rodrigues Smeets, Smeets Rodrigues, Van der Horst Rodrigues, Rodrigues Van der Horst, Van der Horst Smeets, Smeets van der Horst.

Bijkomstig voordeel voor mensen met meerdere nationaliteiten

Mensen die vanwege verschillende nationaliteiten een andere achternaam hebben in een ander land, hoeven wanneer de nieuwe wet in werking treedt, geen procedure tot naamswijziging meer voor hun kind te starten. Immers, zij kunnen door middel van de keuze voor een dubbele achternaam voor hun kind, de achternamen afkomstig van beiden nationaliteiten verwerken in de volledige naam.

Voor wie is het wetsvoorstel bedoeld?

Toen het wetsvoorstel aanvankelijk werd ingediend, gold de keuze voor een dubbele achternaam slechts voor ouders van nieuwgeborene vanaf het moment dat de wet in werking zou treden. Op die beslissing kwam vanuit de samenleving kritiek. Veel jonge ouders vonden het jammer dat zij net buiten de regeling zouden vallen. Daarom bepaalt de wet nu dat niet alleen ouders van kinderen vanaf de inwerkingtreding van de wet een dubbele achternaam kunnen inschrijven maar ook kinderen die op of na 29 januari 2019 geboren zijn. Dit is mogelijk tot en met een jaar na de inwerkingtreding van de wet. Een voorbeeld ter verduidelijking. De wet treedt bijvoorbeeld in werking op 1 januari 2024. Ouders van kinderen die op of na 29 januari 2019 geboren zijn, kunnen met terugwerkende kracht tot en met 1 januari 2025 hun kind alsnog een dubbele achternaam geven.

Het wetsvoorstel ligt momenteel bij de Eerste Kamer. De Eerste Kamercommissie voor Justitie en Veiligheid (J&V) heeft op 8 november 2022 het voorlopig verslag (EK, B met bijlage) uitgebracht en wacht op de memorie van antwoord. Dat betekent dat de eerste stappen tot behandeling van het wetsvoorstel door de Eerste Kamer zijn genomen.