De Hoge Raad is om: veroordeling tot verkoop van woning vanaf nu ook in kort geding afdwingbaar

In deze blog wordt ingegaan op de uitspraak van de Hoge Raad van 31 maart 2023, waarin de Hoge Raad oordeelde dat het vanaf nu mogelijk is om veroordeling tot medewerking aan woningverkoop te vorderen in kort geding.

Achtergrondinformatie

Tijdens een scheiding is de verkoop van de gezamenlijke woning vaak een strijdpunt. Zolang de woning gemeenschappelijk eigendom is zijn beide partijen vaak hoofdelijk aansprakelijk voor de hypotheek. Het is dan meestal niet mogelijk om een tweede hypotheek voor een nieuw huis af te sluiten. De ene partner wil dat de woning zo snel mogelijk verkocht wordt, de andere partner wil de verkoop juist uitstellen omdat hij/zij in de woning woont of deze wil overnemen.

Bodemprocedure

Als er een geschil is over de gezamenlijke woning kan deze aan de rechter worden voorgelegd. Wanneer partijen uit elkaar gaan en een van hen de verkoop van de woning wilt afdwingen moet dat in beginsel in een bodemprocedure. Een bodemprocedure duurt vaak lang en brengt veel kosten met zich.

Kort geding

Soms is een snelle uitspraak van de rechter daarom gewenst. Een kort geding is een snelle procedure die is bedoeld om op korte termijn een beslissing te geven. Het voeren van een kort geding kan voordelig zijn, omdat je dan al binnen enkele weken weet waar je aan toe bent.

Tot op heden wordt in de rechtspraak uiteenlopend geoordeeld over de vraag of in kortgeding veroordeling tot medewerking aan verkoop van de woning mogelijk is. Zo oordeelde het Hof Den Haag in 2018 dat een kort geding ertoe dient om ordemaatregelen te treffen en een kortgedingsprocedure zich er niet voor leent dat de rechter een wijze van verdeling gelast. Het is volgens het hof daarom niet aan de kortgedingrechter om in het kader van een ordemaatregel een definitief einde aan de verdeling te maken. Dit betekent dat afdwingen van verkoop niet mogelijk is in een kort geding.

Vanuit de rechtspraak kwam er echter afgelopen tijd een andere visie naar voren. Zo oordeelde Hof Arnhem-Leeuwen in 2021 dat een veroordeling tot medewerking aan de verkoop van een woning in kort geding wel mogelijk is. Het hof oordeelde dat de voorzieningenrechter geen definitief einde had gemaakt aan de verdeling van de woning en zag de veroordeling tot medewerking aan woningverkoop dan ook niet als het vaststellen van de verdeling. Er zijn namelijk juridisch gezien nog verdelingshandelingen noodzakelijk, waaronder naar de notaris gaan.

Kortom, een eenduidig antwoord op de vraag of medewerking verkoop in kort geding mogelijk is, was er tot op heden niet.

Hoge Raad

De Hoge Raad heeft op 31 maart 2023 geoordeeld; veroordeling tot medewerking aan woningverkoop is vanaf heden in kort geding mogelijk.

In deze uitspraak ging het om twee partijen die met elkaar hebben samengewoond en gezamenlijk eigenaar zijn van een woning. De man had de vrouw in kort geding gedagvaard om een veroordeling te verkrijgen tot medewerking aan de verkoop en levering van de woning. De rechter in kort geding had de vrouw hiertoe veroordeeld. De vrouw ging vervolgens in hoger beroep. Het hof oordeelde dat het niet aan de kortgedingrechter was om over deze kwestie te oordelen. De beslissing om onvoorwaardelijk en onherroepelijk medewerking te verlenen aan verkoop is volgens het hof alleen mogelijk in een bodemprocedure en niet in kort geding.

Cassatie in belang der wet

Advocaat-Generaal Snijders stelde op 25 januari 2023 cassatie in het belang der wet in. In een cassatie in belang der wet geeft de Hoge Raad (de hoogste rechter) uitleg over een bepaalde rechtsvraag die van belang is voor de rechtseenheid en rechtsontwikkeling. Wanneer de Hoge Raad hierover een beslissing neemt komt er duidelijkheid voor toekomstige gevallen. De Advocaat-Generaal stelde dat een veroordeling tot medewerking aan verkoop van een woning in kort geding mogelijk is.

Overweging van de Hoge Raad

De Hoge Raad ging mee met de conclusie van de Advocaat-Generaal. Hiertoe overwoog de Hoge Raad het volgende; “ de rechter kan in kort geding op vordering van een deelgenoot een veroordeling uitspreken jegens een andere deelgenoot om mee te werken aan de verkoop en levering van een tot een gemeenschap behoren goed aan een derde.” Dat verkoop van een tot een gemeenschap behorend goed om de opbrengt te verdelen een wijze van verdeling is als bedoeld in art. 3:185 BW, staat niet eraan in de weg dat bij wijze van voorlopige voorziening in kort geding een veroordeling om daartoe over te gaan, wordt uitgesproken. Gelet op het voorlopige karakter van een beslissing in kort geding, wordt daarmee – anders dan het hof heeft overwogen – niet een definitief einde aan de verdeling gemaakt.”

Het arrest van het hof dient volgens de Hoge Raad daarom niet het belang der wet en is daarom vernietigd.

Conclusie

Naar aanleiding van het arrest van de Hoge Raad van 31 maart 2003 is het aldus mogelijk om in kort geding tot verdeling van de gezamenlijke woning te komen. Het voordeel hiervan is dat een van partijen een snelle verkoop van de woning kan afdwingen. Hiervoor hoeft geen bodemprocedure doorlopen te worden.